Liberteryanizmdeki anti-demokratik düşüncenin,
liberteryanizmin fikri kurucu babalarından bugüne dek uzanan uzun bir tarihi
vardır.
Neoklasik ekonominin kurucularından biri olan
ekonomist Vilfredo Pareto, serbest piyasa kapitalizmin sadık bir destekçisidir.
Ömrünün son yıllarında Pareto, kendisini senatoya alan Benito Mussolini’yi
desteklemiştir.
Bu noktada bir de Avusturya Okulu’na mensup
ekonomist Ludwig von Mises’e bakılabilir. Mises, 1927 tarihli Liberalizm kitabında Mussolini rejimine
övgüler dizmiştir.
“Faşizmin
ve diktatörlükler kurma amacı güden benzeri hareketlerin iyi niyetlerle yüklü
olduğunu, onların müdahalelerinin bugün için Avrupa medeniyetini kurtardığını
kimse inkâr edemez. Faşizmin kendi adına edindiği fazilet, ebediyete dek
hükmünü sürdürecektir. Bugün için uyguladığı siyaset, cümlemizi selamete
erdirmiş olsa da başarısının daimi olacağı konusunda kimse vaatte bulunamaz.
Faşizm, olağanüstü hâllerde başvurulan geçici bir çözümdür. Ondan daha
fazlasını beklemek, ölümcül bir hata olacaktır.”
Öte yandan Ludwig von Mises, kendi memleketinde,
Avusturya’da din adamlarına dayalı faşist bir rejimi desteklemiş bir isimdir.
Yahudi ataları olduğunu düşünerek Nazilerden kaçıp Avrupa dışına çıkmıştır.
ABD’ye göç eden Mises, burada aşırı sağcı hareketlere ve John Birch Derneği
gibi örgütlere destek vermeyi sürdürmüştür.
Sonrasında liberal mahfillerde hürmetle anılan
Friedrich Hayek ve Milton Friedman gibi ekonomistler, Şili’deki Pinochet
diktatörlüğüne destek vermişlerdir. Sunduğu destek konusunda gayet ikiyüzlü
olan Friedman, kendisinin sadece diktatörü sağlam bir dizi ekonomi siyaseti
uygulamaya ikna etmeye çalışmakla ilgilendiğini söylemiştir.
Pinochet’nin ekonomi
danışmanlarının büyük bölümü eğitimlerini Şikago Üniversitesi’nden almıştır.
Hayek, Pinochet’ye sunduğu destek konusunda nispeten daha samimidir, hatta
Pinochet’nin “liberal diktatörlüğünü” başka ülkelerde de benimsenmesi gereken
bir model olarak salık vermiştir. Hayek, Thatcher’ı söz konusu modeli Birleşik
Krallık’ta uygulamaya ikna etmeye çalışmış ama Thatcher bu öneriyi
reddetmiştir.
Jim Farmelant
0 Yorum:
Yorum Gönder