Varsayılanın aksine, günümüz gençliğinin belirli
bir kesiminin ruhu hâline gelmiş, Cevahirlal Nehru Üniversitesi öğrenci lideri
Kanhaiya Kumar’ın attığı “Azadi” sloganı Kaşmirli ayrılıkçıların bir hediyesi
değildir.
İlginç olan şu ki bu slogan esasında patriarkaya
karşı feministlerin attığı bir slogandır. Zaman içerisinde ünlü feminist Kamla
Basin tarafından güney Asya genelinde süren kadın hareketi dâhilinde evrimleşip
popüler hâle gelmiştir.
O kolayca akılda kalan “Azadi” sloganı ile dans
edip şarkı söylemenin tarihi 1991’de Kolkata’daki Cadavpur Üniversitesi’nde
yapılan Kadın Çalışmaları Konferansı’na dek uzanır. Hayat dolu ve büyüleyici
bir isim olan Basin, kırklı yaşlarının başında bu sloganı elinde bir davul ile
birlikte atınca, yumruklarını havaya savuran kadınlar sarmıştı etrafını. O gün
yanımda olan beş yaşındaki kızım da şarkıya kendisini kaptırmış, tüm o çocukluk
yılları boyunca bu şarkıyı söyleyip durmuştu.
Şarkının ilk sözleri Basin’e ait: “Meri behane maange Azaadi, meri bachhi
maange Azaadi, naari ka naara Azaadi... (Kız kardeşlerim özgürlük istiyor,
kızım özgürlük istiyor, her kadının sloganıdır özgürlük)”. Basin’in “Azadi”
şiirini kadına şiddete son vermek amacıyla tüm dünya genelinde örgütlenmiş olan
Zafer Günü hareketince başlatılmış bir kampanya dâhilinde okuduğu video şu
YouTube’da mevcut.
Yetmişine giren, saçları beyazlamış bu kadının
genç sesinde, toplumun hastalıklarından kurtulmaya, özgürleşmeye dönük çağrı
bir nabız gibi atıyor hâlâ.
Telefonla yapılan bir röportajda Basin şiirin bir
kısmını okuyor: “Patriarkadan Azadi; tüm hiyerarşilerden Azadi; bitmek bilmeyen
şiddetten Azadi; çaresiz sessizlikten Azadi.”
Şiirin kökenine dairse şunları söylüyor: “Ben ‘Meri behane maange Azaadi’ sloganını
Pakistanlı feministlerden öğrendim, sonra doğaçlama kimi kelimeler ekledim.
Neyi protesto ettiğimize bağlı olarak bu kelimeler birçok kez değişti. Kast
sistemi üzerinden yapılan ayrımcılık, kabilelere yönelik adaletsizlikler veya
kadına şiddet gibi konular üzerinden slogan başka bir hâl aldı.”
Şarkı öylesine popüler oldu ki sol ve
adaletsizliklerden kurtulmak isteyen diğer gruplar bu şarkıyı benimsedi. Zubaan’ın
kurucusu-yayıncısı, feminist eylemci Urvanşi Butalya şiirle ilgili şunu
söylüyor: “O feminist hareketin en popüler şiirlerinden biriydi. Sonrasında
diğer gruplara da ilham verdi. Ama bizim aklımızda hep ilham veren, feminist
bir şarkı olarak kaldı.”
Başlarda kadın hareketini görmezden gelen sol bile
şarkıyı benimsedi ve içinde geçen özgürlük sloganını atar oldu.
Basin’e göre, “Şarkı sadece toplumun olumsuz
yönlerinden kurtulmakla değil, ayrıca özgürce yürümek, özgürce konuşmak,
deliler gibi dans etmek, yüksek sesle şarkılar söylemek, kendini ifade etmek,
kutlama yapmak gibi olumlu şeyler için özgürlük talep etmekle de ilgili.”
Kamla alt kıtadaki kadın hareketinde 1970’ten beri
faal, bugün Jagori ve Sangat isimli feminist gruplarla birlikte çalışıyor. O,
Pencap halk ezgileri üzerine yazılmış, kadın yürüyüşlerinde kullanılan sözlere
önemli katkılar yapmış bir isim. Bu ezgilerden biri “Todh todh ke bandhano ko dekho behane aati hain (Prangaları kır ki
kız kardeşlerin dışarı çıksın)” diğeri de “Dariya
ki kasam, maujon ki kasam, yeh taana-baana badlega (O nehirlere o dalgalara
yemin olsun ki her şey değişecek)”.
Kamla bugün bir yandan
Delhi’de bir yandan da Himaçal’daki Daramşala’da kentli ve köylü kadınlarla
birlikte çalışmalar yaparak geçiriyor ömrünü.
Nirupama Dutt
5 Mart 2016
5 Mart 2016
0 Yorum:
Yorum Gönder